1. Tìm hiểu về Vitamin A:
Vitamin A là một chất dinh dưỡng thiết yếu cho cơ thể con người, tồn tại dưới dạng nhiều hợp chất, và tan trong dầu. Trong thực phẩm có nguồn gốc động vật, dạng chính của vitamin A dưới dạng rượu là retinol, hoặc dưới dạng andehyt là retinal, hay dạng acid là acid retinoic. Các tiền chất của vitamin A tồn tại trong thực phẩm có nguồn gốc thực vật bao gồm ba loại đó là α,β,γ - caroten có trong một vài loài cây trong họ Hoa tán.
Tất cả các dạng vitamin A đều có chuỗi isoprenoit gắn vào vòng beta-ionon. Cấu trúc này là thiết yếu cho độ hoạt động sinh hóa của vitamin A
- Retinol: là dạng động vật của vitamin A, có màu vàng, hòa tan trong dầu. Vitamin A rất cần thiết cho thị lực và sự phát triển xương.
- Các retinol khác: là một lớp các hóa chất có liên quan tới vitamin A về mặt hóa học và được sử dụng trong y học
2. Vitamin A có tác dụng gì?
Trong cơ thể con người, vitamin A tham gia vào hoạt động thị giác. Cấu tạo võng mạc mắt bao gồm hai loại tế bào, đó là tế bào hình nón và tế bào hình que. Trong điều kiện ánh sáng rõ, tế bào hình nón với sắc tố cảm thụ ánh sáng và Iodopsin giúp cho mắt nhìn và phân biệt màu sắc. Trong điều kiện ánh sáng yếu tế bào hình que với sắc tố Rhodopsin giúp đôi mắt có khả năng nhìn thấy trong điều kiện ánh sáng yếu, đây chính là chức năng của tế bào biểu mô trụ. Sắc tố Rhodopsin được tạo nên từ hợp chất protein và carotenoit. Trong đó, carotenoit là dẫn chất của vitamin A, vì vậy khi thiếu vitamin A khả năng nhìn của mắt trong điều kiện ánh sáng yếu sẽ bị giảm.
Hiện tượng này được gọi là quáng gà thường xuất hiện vào lúc trời nhá nhem tối. Quáng gà chính là biểu hiện lâm sàng sớm của những trường hợp thiếu Vitamin A.
Bên cạnh đó, vitamin A còn giữ vai trò quan trọng trong tăng cường hệ miễn dịch và tăng trưởng ở trẻ em. Nếu thiếu vitamin A sẽ gây ra các vấn đề như:
Các bệnh về mắt: khô mắt, khô giác mạc, nhuyễn giác mạc dẫn đến hậu quả sẹo giác mạc và mù vĩnh viễn
- Da niêm mạc: thoái hoá, sừng hoá các tế bào biểu mô
- Giảm chức năng miễn dịch: giảm chức năng bảo vệ cơ thể, giảm khả năng miễn dịch.
- Ảnh hưởng tới sự tăng trưởng của trẻ em: tăng tỷ lệ bệnh tật và tử vong ở trẻ em, làm cho trẻ chậm tăng cân, tăng chiều cao. Thiếu vitamin A sớm sẽ làm ảnh hưởng tới sự phát triển trí tuệ của trẻ trong độ tuổi đi học.
Vitamin A còn giữ vai trò quan trọng trong tăng cường hệ miễn dịch và tăng trưởng ở trẻ em
3. Vai trò của vitamin A trong tăng cường miễn dịch và tăng trưởng ở trẻ em:
Vai trò của vitamin A trong tăng cường hệ miễn dịch và tăng trưởng ở trẻ em bao gồm:
- Tạo máu: Cơ chế trong vai trò tạo máu của vitamin A hiện nay vẫn còn chưa rõ. Tuy nhiên, việc thiếu vitamin A có liên quan chặt chẽ với bệnh thiếu máu do thiếu sắt. Có thể thiếu vitamin A đã gây cản trở hấp thụ, vận chuyển, và dự trữ sắt.
- Tăng trưởng và phát triển ở trẻ em: Retinoic acid đóng vai trò như một hormone trong điều chỉnh sự lớn và phát triển của các mô trong hệ cơ xương, giúp trẻ tăng trưởng và phát triển.
- Bảo vệ biểu mô: Vitamin A cần thiết cho sự bảo vệ toàn vẹn của biểu mô giác mạc và các loại biểu mô khác như: biểu mô dưới da, các tuyến nước bọt, khí quản, ruột non,... Khi thiếu vitamin A, sẽ làm giảm sản xuất các niêm dịch, dẫn tới da bị khô, nứt nẻ và xuất hiện sừng hóa. Biểu hiện này thường thấy ở mắt, ban đầu là khô kết mạc, sau đó tổn thương đến giác mạc. Các tế bào biểu mô bị tổn thương kết hợp sự giảm sút sức đề kháng đã tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể.
- Miễn dịch cơ thể: Vitamin A và nhiễm trùng có mối quan hệ mật thiết với nhau, trong đó vitamin A tham gia vào quá trình đáp ứng miễn dịch cơ thể. Hiện nay, các nhà khoa học vẫn đang tiếp tục nghiên cứu nhằm phát hiện thêm những giá trị quan trọng của vitamin A đối với sức khỏe của con người.
4. Nguyên nhân thiếu vitamin A:
Vitamin A có trong thức ăn, khi đi vào cơ thể sẽ được hấp thu qua ruột và được dự trữ chủ yếu ở gan. Những nguyên nhân gây thiếu vitamin A gồm:
-Khẩu phần ăn bị thiếu hụt Vitamin A: Bữa ăn thiếu dầu, mỡ sẽ làm giảm hấp thu Vitamin A. Ở trẻ nhỏ đang bú thì nguồn Vitamin A là sữa mẹ, trong thời kỳ cho con bú nếu bữa ăn của mẹ thiếu Vitamin A sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến con. Thiếu Vitamin A thường hay xảy ra trong giai đoạn bổ sung, vì vậy, khi cho trẻ ăn bổ sung cần chú ý chọn các loại thực phẩm giàu Vitamin A.
– Các bệnh nhiễm khuẩn, đặc biệt là sởi, tiêu chảy, viêm đường hô hấp làm tăng nhu cầu Vitamin A gây nguy cơ thiếu Vitamin A. Nhiễm giun, nhất là giun đũa cũng là yếu tố góp phần làm thiếu Vitamin A.
-Suy dnh dưỡng protein năng lượng thường kèm theo thiếu Vitamin A, vì protein giữ vai trò trong chuyển hoá và vận chuyển vitamin A. Ngoài ra một số vi chất khác như kẽm cũng ảnh hưởng tới chuyển hoá Vitamin A.
Hậu quả do thiếu Vitamin A:
-Làm trẻ chậm lớn nhất là ở những trẻ nhỏ.
-Làm giảm sức đề kháng của cơ thể đối với bệnh tật, trẻ dễ bị nhiễm trùng. Nhiễm khuẩn và thiếu Vitamin A là một vòng luẩn quẩn bệnh lý dẫn tới nguy cơ tử vong cao.
-Thiếu Vitamin A nặng sẽ gây nên các tổn thương ở mắt, được gọi là” khô mắt”, nếu không điều trị kịp thời sẽ dẫn đến mù vĩnh viễn.
Đối tượng dễ bị thiếu Vitamin A.
-Trẻ em dưới 3 tuổi dễ bị thiếu Vitamin A vì ở tuổi này trẻ đang lớn nhanh , cần nhiều Vitamin A.
-Thêm vào đó, giai đoạn này trẻ gặp nhiều yếu tố nguy cơ gây thiếu Vitamin A: thời kỳ còn bú, không được bú mẹ hoặc lượng Vitamin A trong sữa mẹ thấp, đến thời kỳ cai sữa, do sự thay đổi chế độ nuôi dưỡng và hay mắc các bệnh nhiễm khuẩn.
Các giải pháp phòng chống thiếu Vitamin A
-Bổ sung Vitamin A: cho các đối tượng nguy cơ (trẻ em và bà mẹ) uống Vitamin A liều cao định kỳ. Đây là giải pháp cấp thời nhằm giải quyết nhanh tình trạng khô mắt gây nên hậu quả mù ở trẻ.
-Tăng cường Vitamin A vào thực phẩm: đường, sữa, dầu ăn. Biện pháp này mang lại hiệu quả cao vì bao phủ được phần lớn các đối tượng nguy cơ.
-Cải thiện bữa ăn: Bảo đảm ăn uống hợp lý, cân đối các chất dinh dưỡng và đủ Vitamin A. Chú trọng phát triển sản xuất đê tạo nguồn thực phẩm giàu đạm, mỡ và Vitamin A cho bữa ăn hàng ngày. Đây là giải pháp cơ bản và lâu dài để giải quyết vấn đề thiếu Vitamin A.
Cha mẹ có thể bổ sung các loại thực phẩm giàu vitamin A cho trẻ. Trong
trường hợp trẻ nhỏ hoặc người trưởng thành bị thiếu vitamin A gây nên các vấn
đề về sức khỏe thì nên đến các trung tâm y tế để được bác sĩ kiểm tra và có
những tư vấn chuyên sâu.
(Sưu tầm)